پایان نامه مقایسه ضمان غصب با سایر ضمان ها

مقدّمه

غصب عملی غیراخلاقی است و غاصب ملزم به جبران وارده به مغصوب‏منه می‏باشد. در این زمینه دو مسئله مهم معركه آراء فقها و حقوق‏دانان می‏باشد كه محور بحث این پژوهش را تشكیل می‏دهد. اول. با توجه به برداشت‏های متفاوت از مثلی و قیمی در بحث جبران خسارت، اندكی برداشت متفاوت از مفهوم این دو عنوان موجب تفاوت اساسی در تطبیق هر یك از این دو عنوان بر عناوینی همچون گندم، گوسفند، اتومبیل، پارچه و... می‏شود. هدف بحث به طور مشخص این است كه دریابیم تعریف مناسب مثلی و قیمی در جامعه امروز باید چگونه باشد تا با رسالت اصلی فقه كه اشاعه عدالت در روابط بین انسان‏هاست، همسو و سازگار باشد؟ دوم، با توجه به اینكه ممكن است از زمان غصب تا زمان ادای حق مالك و بازگرداندن وضع او به حالت اولیه مدت زمان زیادی طول بكشد و مراحل گوناگونی بر مال مغصوب بگذرد كه در هر مرحله آن مالْ قیمتی داشته باشد كه نسبت به قیمت زمان غصب، كمتر یا بیشتر باشد، سؤال این است كه در مرحله‏ای كه غاصب باید قیمت مال تلف‏شده را به مالك بپردازد كدام قیمت را باید ملاك عمل قرار داد تا بر اساس آن خسارت متضرر ـ یعنی مالك مال تلف‏شده ـ به نحو احسن جبران شود؟

ضرورت و اهمیت بحث وقتی روشن می‏شود كه بدانیم ممكن است در بعضی از مراحل، روند نزولی كاهش قیمت به گونه‏ای باشد كه قمیت كالای تلف شده به صفر برسد؛ یعنی آن مال در مقطعی از زمان از مالیت خارج شود یا بعكس، قیمت آن مال تلف‏شده به اندازه‏ای افزایش یابد كه به چندین برابر قیمت زمان غصب برسد. حال آیا در مورد اول باید غاصب را بری‏ءالذمه دانست و به بهانه مالیت نداشتن آنچه تلف شده، موجبات تضییع

حق مالك را فراهم آورد و یا ضرورتا باید چاره‏ای اندیشید؟ در مورد حالت عكس، تكلیف چیست؟ پیشینه این بحث در میان آثار فقهای متقدم و متأخر دیده می‏شود، اما به صورت جامع، اثری در این زمینه دیده نمی‏شود. مقاله پیش‏رو با هدف دست‏یابی به راهكاری مناسب نسبت به جمع میان حق مغصوب‏منه و غاصب و تأمین عدالت قضایی و برگزیدن قول ارجح با روش كتابخانه‏ای و مراجعه به آثار دست اول حوزه فقه و حقوق رأی مقتضی را اتخاذ نموده است.

فهرست مطالب

فهرست مطالب. ‌ج

مقدّمه 1

تصور مراحل گوناگون از زمان غصب تا یوم‏الرَّد 2

مقایسه استیفاء با سایر موجبات ضمان قهری. 3

تفاوت میان غصب و استیفاء 3

تفاوت استیفاء با اتلاف. 3

مقایسه استیفاء و تسبیب. 4

ضمان قهری. 7

ضمان معاوضی. 9

ماهیت ضمان معاوضی و تفاوت آن با ضمان تلف.. 10

ارکان ضمان 12

شرایط صیغه 12

شرایط ضامن، مضمون‌له ومضمون‌عنه 13

شرایط مضمون‌به 13

تعریف مال مثلی. 14

تعریف منسوب به مشهور 14

2-نظریه قیمت روز تلف شدن مال 23

4-نظریه روز نایاب‏شدن مال مثلی. 26

5-نظریه قیمت روز مطالبه مالك.. 27

6-نظریه قیمت روز حكم‏قاضی‏به محكومیت غاصب. 28

7- نظریه قیمت یوم‏الاقباض.. 29

تعریف مال قیمی. 31

كیفیت ضمان در غصب اموال قیمی. 32

2- نظریه قیمت روز تلف شدن مال 34

نتیجه‏گیری. 36